“Bütün gimnastikalar düzgün və sərbəst yerinə yetirilməlidir”

image-01-12-15-16-57Loqopedik məşğələlər zamanı bir neçə gimnastika növlərindən  istifadə olunur ki, həmin gimnastikalar uşağın nitqinin inkişafına kömək edir. Məsələn: Artikulyar gimnastikalar (dil idmanı),  tənəffüs gimnastikası, barmaq gimnastikaları. Loqopediyada hər bir gimnastikanın özünəməxsus funksiyaları olmaqla yanaşı onlardan istifadə məqsədləri də uşağın nitqində olan problemə görə dəyişir. İş  prosesində ən çox rastlaşdığım nitq problemlərindən biri də uşaqların bir qisminin bəzi səsləri düzgün tələffüz edə bilməməsidir. Məsələn: Rotatizm ( R səsinin olmaması); Lamtatizm (L səsinin olmaması), Dislaliya (bir neçə səsin pozuntusu) və s. Səs probleminin aradan qaldırılması prosesində artikulyasiya və tənəffüs gimnastikalarından istifadə olunur.

Artikulyasiya  gimnastikası nədir?  Məqsədi  nədir?  Necə öyrədilməlidir?

Artikulyasiya gimnastikası səs probleminin aradan qaldırılmasında bizim ən yaxşı və ilkin köməkçimizdir. Bu xususi , məqsədyönlü hazırlanmış dil hərəkətləridir. Hansı ki  bu hərəkətlər  dil əzələlərinin möhkəmlənməsinə, ümumi artikulyar aparatın (dodaq, dil,yanaq, çənə və s.) aktivləşməsinə kömək edir. Beləliklə, uşaq bu dil hərəkətlərini  öyrənərək  dilini məşq etdirməklə onun  üçün çətin olan səsləri  tez bir zamanda tələffüs edə bilməsi  üçün  dilini hazırlayır. Artikulyasiya gimnastikalarını uşağa öyrətmək üçün aşağıdakıları bilmək vacibdir:

  • Gimnastikalar hər gün 5-10 dəqiqə olmaqla gün ərzində 2 dəfə yerinə yetirilməlidir.
  • Bir gimnastika bir neçə dəfə təkrar yerinə yetirilməlidir.
  • Gimnastikalar güzgü qarşısında yerinə yetirilməlidir.
  • Bütün gimnastikalar dili yormamaq və gərgin olmamaq şərtilə, düzgün və sərbəst yerinə yetirilməlidir.

Hər bir səsin özünə aid artikulyasiya gimnastikası vardır. Hansı ki həmin səsin qoyuluşundan öncə bu dil məşqlərini edib dili digər mərhələlərə hazırlayırıq. Məsələn: Rotatizmdə  bizə köməkçi olan artikulyasiya gimnastikaları aşağıdakılardır:

“Göbələk”

Capture1

“Dadlı mürəbbə”

sekil

”Rəngsaz”

Capture3

 

“Dişləri  firçalama”

Capture4

Dil hərəkətlərini uşaq üçün oyunla, maraqlı və əyləncəli şəkildə etsək o, gimnastikaları sevərək və sıxılmadan edəcəkdir. Bunun üçün nağıllardan, şeirlərdən, mahnılardan istifadə etməklə uşağı gimnastikalara sanki oyun oynayırmış kimi hiss etdirərək cəlb etmək olar.