Çörək Azərbaycan süfrələrinin əsas nemətidir. Hər hansı xörəyi çörəksiz yeyəndə elə bil ki, “canımıza yatmır”. Əksər valideynlər uşaqların da çörəkdən bol istifadə etməsinin tərəfdarıdır. Hətta uşaqlar çörək yemək istəməyəndə onları buna zorla məcbur edirlər: “Çörəklə ye ki, doyasan”.

Ancaq mütəxəssislər çörək yeməyin əleyhinədirlər. Pediatr Günay Rəsulova isə əla növ unu əla növ zəhər adlandırıb. O, açıqlamasında bildirib ki, uşaqlara çörək yedirtmək doğru deyil: “Ağ çörəyin hər hansı bir qidalandırıcı dəyəri yoxdur. Vitamin, mineral və lif baxımından olduqca kasıb qidadır. Yalnız asan mənimsənilən zərərli şəkər effektindən başqa heç bir faydası yoxdur”.

G.Rəsulovanın sözlərinə görə, çörək yalnızca mədəni dolu tutan və aclığı azaldan bir qidadır. Boş kalori yükü qan şəkərini yüksəldir, diabet riskini artırır, mədə-bağırsaq funksiyalarının pozulmasına (qəbizlik, qastrit və s) yol açır, ürək-qan damar sistemi xəstəlikləri, ateroskleroz və yüksək qan təzyiqi riski yaradır: “Tərkibində olan nişasta bədən tərəfindən çox tez mənimsənilir və piylənməyə səbəb olur. Ağ çörəkdə olan toksinlər – içərisində olan qatqı maddələri – rafinə duzu, yumşaqlığını, görünüşünü və saxlanma müddətini uzatmaq üçün istifadə olunan kimyəvi maddələr bütün xərçəng növləri riskini artırır”

Pediatr deyir ki, çörək taxıllar qrupuna aid bir qidadir. Onu başqa, daha sağlıqlı taxıl növləri ilə əvəz etmək olar: “Məsələn, bir dilim çörək yerinə 3 xörək qaşığı bulqur aşı övladınız üçün çox faydalı və sağlıqlı olacaq. Ağ çörək əvəzinə tam buğda, çovdar və kəpəkli çörək məhdud istifadə edilə bilər. Bundan başqa maya və qlüten mövzusu da var. İnsanlar arasında çox yayılmış gizli maya və qlüten allergiyasının olması bu mövzunu daha önəmli edir. Beləliklə, qlisemik indeksi çox yüksək olan ağ çörək sağlamlığa ciddi zərər vurur və ciddi asılılıq yaradır. Çörək alışqanlığı siqaret alışqanlığına bənzəyir. Arıqlamaq üçün pəhriz saxlayan insanların məhz bu qidadan imtina etməsinin çox çətin olması bunu sübut edir. Bu səbəbdən uşaq vaxtından etibarən bu asılılığın qarşısını almaq sizin valideynlik borcunuzdur. Uşaqlara çörək verməyin!”

Ailem.az

Körpələriniz vannada  suyla oynamağı sevir və çox əylənirlər. Lakin vannada körpənizin təhlükəsizliyi üçün mütləq bilməyiniz lazım olan qaydalar var. Ən vacib qayda isə nə olursa olsun körpənizi vannada yalnız buraxmamaqdır. Körpənizi çimizdirmədən əvvəl bütün vəsaitləri əlinizin altında saxlayın. Uyğun su istiliyində üşütmədən onu yuyundurmalı və qurulamalısınız. Körpə vannası haqqında anaları ən çox narahat edən sualların cavabları bunlardır.

Körpəmin vanna suyunun istiliyi necə olmalıdır?

Suyun istiliyini termometr ilə ölçə bilərsiniz. Bəzi duş termometrləri eyni zamanda uşağınız üçün əyləncəli bir oyuncaq ola bilir. Bir çox termometr ideal bədən istiliyi olan 37-38 dərəcə arasını göstərir. Su istiliyini ölçə bilməyin bir digər asan yolu da dirsəyinizi suya salmaqdır. Əlinizi suya salaraq doğru şəkildə suyun istiliyini anlaya bilməzsiniz.

Vannadakı suyun dərinliyi necə olmalıdır?

Yeni doğulmuş və altı aylıq körpələr üçün 13 sm dərinlik idealdır. Yəni körpəniz ləyənində oturduğunda dizlərini bağlayacaq qədər su kafidir. Körpəniz oturaq vəziyyətdə su bel boyunu əsla keçməməlidir. Diqqət yetirməniz lazım olan əhəmiyyətli nöqtələrdən biri də su axmağa davam edərkən  körpəni ləyənə oturtmamaqdır. Su birdən yüksələ və təhlükə yarada bilər.

Körpəmi ləyəndə necə oturtmalıyam?

Körpənizi yavaşca ləyənə yaxınlaşdırarkən bir əlinizlə altdan poposunu tutun. Digər qolunuzla da baş arxasından dəstək verin. Körpəniz ləyənə rahat bir şəkildə yerləşdikdən sonra üzərinə bir az su tökə bilərsiniz. Körpəniz hələ öz-özünə oturmursa, bir duş zənbili, otura bilirsə, bir duş oturacağı istifadə edə bilərsiniz.

Ən əhəmiyyətlisi oturmağa başlamış olsa belə körpənizi əsla vannada yalnız buraxmayın. Körpələr 3 sm-dən az suda belə boğula bilərlər. Sürüşməsi və başının suya girməsi saniyələr içində ola bilər. Körpələr belə bir vəziyyətdə çırpına və səs çıxara bilməzlər. Körpənizə böyüməyə başladığı zaman vannada necə oturması və dayanması lazım olduğunu öyrədin. Yuyunma prosesi bitər-bitməz ləyəni boşaltmaq da digər işiniz olmalıdır.

Körpəmi neçə vaxtdan bir çimizdirməliyəm?

Bu özünüzün biləcəyi bir işdir. Hamam zamanı həm siz, həm də körpəniz üçün əyləncəli ola bilər. Əgər körpənizi hər gün yumaq istəmirsinizsə, ilk aylarda həftədə iki və ya üç dəfə yumağınız məsləhətdir. Körpəniz bir neçə aylıq olduqdan sonra yatmazdan əvvəl rahatlanması üçün onu çimizdirə bilərsiniz. Saçını hər gün yumağınıza ehtiyac yoxdur, çünki saçı çox az yağlanır və həftədə 1-2 dəfə yumaq kifayətdir. Körpənizin cildinə uyğun təbii məhsullar seçməniz və dərisini nəmləndirməniz də əhəmiyyətlidir.

Körpəmlə birlikdə yuyuna bilərəmmi?

Körpəniz 2 aylıq olduqdan sonra və vannada  onu möhkəmcə tuta biləcəyinizdən əminsinizsə, birlikdə yuyuna bilərsiniz. Körpənizi vannadan çıxararkən, onu dəsmala dolaması üçün birinin sizə kömək etməsi çox vacibdir. Əvvəl özünüz yuyunun, sonra da körpənizi yuyun.

Mənbə: qadin.net

Uşağının yalan danışdığını görən valideynlər təlaşlanmadan uşağını bu vərdişdən xilas edə bilərlər. Bu vəziyyətdə valideynlərin diqqət etməli olduqları ilk məsələ, yalan danışmaq səbəbinin yaxşı formada analiz edilməsidir. Xüsusilə də 3-6 yaş arasındakı uşaqlar, özlərini qoruma və istədiklərini etmək üçün yalan danışırlar. Yalan danışmağın bir digər səbəbi də böyüklərə qarşı duyduqları qorxulardır.

İnkişaf dövründə yalan danışmağı vərdiş halına gətirən uşaqda valideyn təzyiqi sərt yox, yumşaq olmalıdır. Qoyulan qaydaların dərəcəsi isə nə uşağı ərköyün edəcək qədər rahat, nə də yalan danışmağa təşviq edəcək qədər sərt olmalıdır.

Bagcam.az körpələrinizlə daha yaxşı və faydalı vaxt keçirmək üçün sizə bir neçə məsləhət verir:

• Körpənizlə bol sözlü cümlələr quraraq danışın.

Beləliklə, körpənizin dil inkişafına köməklik etmiş olursunuz.

• Körpəniz ilə “uşaqca” əlaqə qurun.

Körpəniz ilə 5-ci aydan sonra onun çıxartdığı səslərlə əlaqə qurmağa çalışmağınız onu həvəsləndirəcək və sizdən eşitdiyi səsləri təqlid etməsini təmin edəcək.

• Körpənizlə birgə kitab  və mahnı oxuyun.

Körpələr üçün rəqəmli, şəkilli kitablar çox maraqlı olur. Məsələn, heyvan kitablarına baxdıqdan sonra uşağa oyuncaq heyvanlar ala bilərsiniz. Kitabda gördüyü heyvanları göstərərək bir-birindən fərqləndirməyi öyrənir

• Ona təcrübə zənginliyi təqdim edin.

Körpənizin doğumundan etibarən beynində istifadə edə biləcəyindən qat-qat çox sinir hüceyrəsi (neyron) mövcuddur. Bu səbəblə körpələr böyüklərdən daha tez qavrayır və öyrənirlər. Məsələn, iki qaşıql taxta üzərində üçün ritm tutmaq, onun üçün yeni bir təcrübə olacaq.

Bundan əlavə, birlikdə şirniyyat hazırlamaq, şəkil çəkmək, oyun xəmirlərlə oynamaq həm çox əyləncəli olacaq, həm də körpəniz çox şey öyrənəcək.

Mənbə: qadin.net

Özünəinamlı uşaq böyütmək valideyinlərin ən önəmli hədəflərindən biridir. Uşaqlar saflığın və sevginin rəsmidir. Onlar həmişə özlərinə hörmət edirlər və sizə qarşılıqsız sevgi verirlər. Uşaqlar nə zaman böyüyürlərsə, elə o vaxt da özlərinə hörmət etməyə başlayırlar. Övladınızın özünə hörmətinin çoxu sizdən irəli gəlir. Siz uşağın özünün görüntüsünü gördüyü bir aynasınız. Onu erkən yaşlarda doğru şəkildə böyütsəniz, ətrafdan da rəğbət görmüş olarsınız.

“Uşağınıza verəcəyiniz ən yaxşı hədiyyə, qərəzli  olmamağı izah etməyinizdir”

Bir uşaq həmişə sevgi və diqqətlə böyüdülməlidir. Hazırda öyrəndiklərini yetişkin olduğunda davranışlarına yansıdacaq. Mənfi hərəkətlər uşağı səhv davranışlara doğru apara bilər. Bu uşaqlar adətən depressiyaya meyilli olurlar. Özünəhörmət hər şeyin kökü və qaynağıdır.

Özünəhörmət bir insanın necə sosyallaşdığını, davrandığını, çətinliklərlə necə mübariə apardığını, bir işin öhdəsindən necə gəldiyini, evlilikdəki münasibətini və s. açıqlayır. Bu məqalədə özünəinamı yüksək olan uşaq böyütməyin yollarını oxuyacaqsınız.

Özünəhörmət və imic kəlmələri özünüzə necə dəyər verdiyiniz və necə baxdığınız mənasına gəlir. Bəzi insanlar hər vəziyyətdə həmişə qazanan şəxs olanda, digərləri isə həmişə itirən olurlar. Bu fərqlilik insanların özlərinə olan güvənlərinin səviyyələriylə açıqlanır.

İntizamlı və özünə güvənən uşaq böyütməyin yolları:

Uşağınızla güvənilir emosional bağ yaradın

Hər uşağın ən az bir valideyniylə inamlı bağ və ya münasibət qurmağa ehtiyacı var. Bu güvən erkən  yaşlarda uşağı tam anlamıyla sevərək və onun emosional, zehni və fiziki – bütün ehtiyaclarını qarşılayaraq təmin edilir. Valideyn olaraq uşağınızın əsəblərinə, xarakterinə dözmək məcburiyyətindəsiniz. Bu onun yanlış davranışlarını qəbul edib, heç bir şey etməyəcəyiniz mənasına gəlmir. Yenə də mənfi hərəkətlərinə qarşı qabaqcadan hökümlü olmayın, onları davranış problemləri olaraq görün.

Empatiya ilə birlikdə intizamlı olmağı da formalaşdırın

Uşağınızın istəklərinə, onun hər hansı xasiyyətinə cavab verməyib, onu görməzlikdən gəlsəniz, inamsız bir uşaq yetişdirmə ehtimalınız artacaqdır. Uşağınızla münasibətiniz yaxşıdırsa, ona daha çox təsir edər və emosional olaraq daha dərin şəkildə bir-birinizə bağlanarsınız. Bu sevgi və şəfqətlə öyrədilənləri uşaq maraqla izləyir və öyrənir. Uşağınızın təməl emosional ehtiyaclarını qarşılamasanız, onun üzərindəki təsirinizi və nəzarətinizi itirərsiniz. Uşaqların qaydalara uymasına ciddi nəzarət edən nüfuzlu valideyn adətən xaotik vəziyyətlərlə bacarmayan uşaqlar yetişdirir. Qayda qoyun, amma qaydaları uşağınıza mehribancasına izah edin. Uşağınız qaydalara riayət etməməyə cəhd etsin, amma siz ona əsəbi davranmayın. Qaydalara uymadıqlarında onlara səbirlə davranılırsa, özlərini anlaşılmış və dəstəklənmiş hiss edib rahatlayırlar.

Uşaqları sakitləşdirmək çox önəmlidir

Uşağınızın emosional çöküntüsü olduqda, onu sakitləşdirmək üçün yanında olun. Sizə ən çox ehtiyacı olduğu zaman onu tək buraxmayın. Uşaqlarınız ağladığında ya da kədərli olanda onu dinləyin və narahat olduqlarında daha çox diqqət göstərin.

Qəbul etmək açardır

Böyük bir səhv etsə belə, uşağınızı olduğu kimi qəbul edin. Sizdən anlayış və dəstək gözlədiyi zaman ondan nifrət etməyin. Bir uşaq sadəcə qəbullanıb duyğularını idarə etdiyində qarşındakına yaxşı münasibət göstərir.

Bunlar yaxşı böyüdülən uşaqların zehni və emosonal xarakterini qoruyan bəzi açar nöqtələrdir. Bununla da uşaq güvənli və uyumlu biri olaraq böyüyəcəkdir. Unutmayın, sevgi dağları hərəkət etdirir və əmin olun ki, bunu başqa bir şey edə bilmir.

Mənbə: ustunzekalilar.org

Bu günlərdə hər kəs bütün insanlıq üçün narahatlıq keçirir. Bunun səbəbi baş verən terror hadisələri, Amerikada prezident seçkiləri zamanı kampaniyaların tərzi, insanların dəhşətli şeylər qarşısında empatiya hiss etməkdən yorulması ola bilər.

Bir şey əskikdir. Bu, müsbət yönlərimizi müəyyən edən şeylərdir. Empatiya – bir davranışın başqalarına necə təsir edəcəyini anlamaq, anlaşılmazlıqları həll etmək və dürüstlük kimi xüsusiyyətlər əskikdir.

David Brooksun, “Xaraket yaratmaq” kitabında yazdığı kimi, həmişə məşğul olduğumuz, daima iş dalınca qaçdığımız, diqqətimizi cəmləşdirə bilmədiyimiz, müvəffəqiyyəti və statusu qiymətləndirdiyimiz bu dünyada belə xüsusiyyətlərin əhəmiyyətini göz ardı etmək çox asandır.

Bəs biz gələcək nəslə bu xüsusiyyətləri öyrədib, davranış modelləri olaraq göstəririkmi? Böyüklərin sözünün keçdiyi və bir çox valideynlərin hardasa avtomatik olaraq tətbiq etdiyi, rəğbət görən valideynlik strategiyalarının çoxunda vəziyyət belə deyil. Ertələmək, üçə qədər saymaq, alınan və geri verilən imtiyazlar  yetişkinlərin yönləndirilməsiylə irəliləyən və insan məqsədlərinə nail olmağa əsaslanan birtərəfli strategiyalardır.

Başqa bir seçim varmı? Mən gücü kənara buraxıb və valideynlərin uşaqlarına təsir göstərəcək ortaqlığa istiqamətlənməyin tərəfindəyəm. Bir uşağın özünün münasibətləri ya da həyatına təsir edən problemlər haqqında danışması onu həyata mükəmməl şəkildə hazırlayır; bu, kor-koranə itaət etməkdən daha yaxşı bir hazırlıqdır.

Hər bir valideynin müəyyən bir gözləntəsi vardır. Uşağınız bir gözləntini qarşılamaqda çətinlik çəkirsə, deməli problemi həll etmək lazımdır. Əsas məsələ bu problemlərin necə həll edildiyidir. Problemləri birtərəfli və ya birgə həll etmək vacibdir.

Bir problem əməkdaşlıq yolu ilə necə həll edilə bilər? Bu proses üç addımdan ibarətdir: Empatiya mərhələsində, böyüklər uşağın narahatlığını və ya düşüncələrini anlamaq üçün məlumat alır. Yetkinlərin öz narahatlıqlarını qiymətləndirdiyi mərhələ, bu narahatlıqların müəyyənləşdirilməsi mərhələsidir. Dəvət mərhələsində isə uşaq və böyüklər hər iki tərəfi razı salacaq və hər iki tərəfin narahatlığını nəzərə alacaq bir həll tapırlar.

Modeli tətbiq edərkən aşağıdakı nüanslar nəzərə alınmalıdır:

Hansısa gözləntilərin yerinə yetməyəcəyi proqnozlaşdırıla bilər: Uşaqlar və valideynlər heç bir həll yolu tapmadan gözləntilər üçün hər gün müzakirə edirlər. Uşağınızın qarşılamaqda çətinlik çəkdiyi gözləntilərin siyahısını hazırlayın. Siyahıda qarşılanmayacağını əvvəlcədən görə biləcəyiniz hər gözlənti, həqiqətən danışmaq və əvvəldən həll edilə biləcək bir problemdir.

Geri çəkilmirsiniz, problemi həll edirsiniz: Bunu övladınızla birgə edirsiniz. Problemləri bu formada həll etdiyinizdə, öz səlahiyyətinizi itirmiş olmursunuz, əksinə problem həll edərkən bir ortaq qazanırsınız.

Üç addım da həqiqətən vacibdir: Uşağınızın narahatlıqları bitmədiyi müddətcə problemlər həll edilməyəcəkdir. Eyni şəkildə bu, sizə də aiddir. Tapılan həll yolu hər iki tərəfin də narahatlıqlarına xitab etmirsə, problem tamamilə həll edilmiş sayılmaz.

Sadəcə problem həll etmirsiniz, eyni zamanda bir insan böyüdürsünüz: Uşağınızla aranızdakı problemləri həll etdiyinizdə, bu anlaşmazlıqlardan xilas olmuş olursunuz. Amma yuxarıda qeyd etdiklərimizə əməl etmək sizə problem həll etməkdən daha artığını qazandırır. Empatiya mərhələsində uşağınız öz düşüncələrini və qayğılarını ifadə edib, dilə gətirməyə alışır. Bu isə onun irəlidə çox ehtiyac duyacağı vacib bir həyat bacarığıdır.

Bunu bir vərdiş halına gətirin: Problemləri sadəcə arada-bir ya da birtərəfli həllər işə yaramayanda birlikdə həll etməyin, bunu həmişə edin. Müddət çətin olsa da, üzərində işlədiyiniz bacarıqlar üçün mübarizə aparmağa dəyər.

Mənbə: egitimpedia.com