Uşaq iməkləməyi, ayaqda durmağı, yeriməyi necə öyrəndisə, tualet vərdişini də əlbəttə öyrənəcək. Bəs tualet təlimində nələrə diqqət edilməlidir? Uşaqlara tualet vərdişləri necə aşılana bilər? Bütün bu sualları detallı cavablandıran, Uşaq Sağlamlıq Mütəxəssisi Dr.Özlem Gürcü uşaqların tualet təlimi haqqında çox faydalı məsləhətlər verdi.

Uşaqlara tualet təlimi hansı yaşdan etibarən öyrədilməlidir?

Uşaqların idrar torbasının inkişafı 15-18 aylarda başlayır. Uşaqlar çişlərini gecələr daha az etdiyi halda, gündüzlər bu aralıq təxmini üç saatdan birdir. Bu müddət 15 aylıqdan 3 yaşına qədər dəyişə bilər. Tualet təlimi üçün ideal yaş aralığı 2-2,5 yaş arasıdır. Lakin bu, uşaqdan-uşağa görə dəyişə bilər və təlimin müddəti 3-6 ay çəkə bilər.

Uşaqlara tualet təlimi necə verilir?

• Təlim boyunca istifadə edəcəyi əşyalar ilə tanış edin. Tualet, sifon, çiş kimi terminləri öyrədin.
• Tualetə girmək, soyunmaq, tualetini etmək və təmizlənmək sırası haqqında fikrə sahib olmasına kömək edin.
• Uşağınla birlikdə oyuncaqlarını tualetə apararaq onda tualet haqqında fikir yarada bilərsiniz.
• Tualetə getdiyin zaman uşağınızı da özünüzlə aparın. Başlanğıcda paltarlı halda bir müddət güvəncdə otursun. Bir müddət sonra bunun rituala çevrilməsinə dəstək olun.
• Uşaq bir müddət  güvəncdə oturmağa başlayanda ona artıq çişini güvəncə edə biləcəyini deyin.
• Uşaq bezini çıxarın və bir daha taxmayın. Unutmayın ki, ən böyük səhvlərdən biri tualet təliminə başlayandan sonra, ya gecələri, ya da bir yerlərə gedərkən uşaq bezlərindən təkrar istifadə edilməsidir.
• Güvənc daim yaxınlıqda, uşağın görə biləcəyi bir yerdə olmalıdır.
• Tualet təlimi üçün ən yaxşı dövr yaz-yay aylarırıdr.

Mənbə: anneysen.com

Oyun uşaqlar üçün çox şey ifadə edir. Bəzən öyrənmək üçün vasitə olan oyun, bəzən də sosiallaşma, bəzən də müalicə vasitəsi olur. Qısaca, oyun uşaqların inkişafı baxımından çox şey ifadə edir.

Uşaqlar bəzən özbaşlarına oyun qurub özləri ilə oyun oynayırlar. Bunu görən valideynlər uşaqlarının tək oynadığına kədərləndiyi üçün oyuna qoşulur və müdaxilə edirlər. Çox yanlış olan bu hal uşağın bütün planlarını pozur, oyunun gedişatını və təbii olaraq uşağın inkişafına təsir edir. Unutmayın ki, əgər uşağınız sizinlə oyun oynamaq istəyirsə, mütləq sizə deyəcək, əgər tək oynayırsa, bilin ki, o, oyunu yalnız oynamaq istəyir.

Uşaqlar tək oyun oynayarkən valideynlər bu hallara diqqət etməlidir.

• Ən önəmlisi uşaqların oyunları qətiyyən bölünməməli və müdaxilə edilməməlidir. Uşaqlar izlənirlərsə, bu, onlara hiss edilməməlidir. İzlənildiyini hiss edən uşaqlar utanar və oyunlarını poza bilər.
• Uşaqlar özbaşlarına oynayarkən üz ifadələrinə diqqət edilməli, xoşbəxt yoxsa kədərli olduğu izlənilməlidir. Yalnız oynayarkən kədərli olan uşaqlar dostluq etməkdə çətinlik çəkən uşaqlardır.
• Oyunlarda uşaqlara mümkün qədər dəstək verilməməlidir. Nəzərə alınmalıdır ki, uşaqlar öz xəyal dünyalarına uyğun oyunu istiqamətləndirir.
• Uşaqlara özbaşına oynaya biləcəyi öyrədici oyuncaqlar alınmalıdır.

Mənbə: okuloncesi.net

Uşaqlar inadkarlıqları ilə məşhurdur. Onların əlindən bir şeyləri almaq da çox çətindir. Almaq istədiyiniz zaman da qiyamət qopar və ağlamağa başlayarlar. Amma onun əlindəki şeyi almağımız vacibdir. Məhz sizi bu çətin vəziyyətdən xilas edəcək, uşağınızı incitmədən onun əlindəki təhlükəli hər hansı bir şeyi almağınıza kömək edəcək bir neçə məsləhət:

• Ən təsirli üsul uşağın əlindəki əşyanı təhlükəsiz bir şeylə dəyişdirməkdir. Bu vəziyyətdə iki tərəf də incinməyəcək. Buna uşağın əlindəki şüşə stəkana qarşılıq olaraq ona plastik stəkan verilməsini misal göstərmək olar.
• Yaddan çıxartmaq taktikası. Uşağınızın diqqətini dağıdaraq başqa bir nöqtəyə yönəldin, əlindəkini unutsun, sonra uyğun bir fürsətdə əlindən alın. Məsələn, pəncərəyə yaxınlaşdıraraq həyətdəki pişiyi, ağaca qonan quşu və s. göstərə bilərsiniz.
• Uşağınızdan əllərini istifadə edərək bir şeylər etməsini istəyin. Əlində sizin telefonunuzla oynayan bir uşaqdan divandakı yastığı sizə gətirməsini istəsəniz, əllərini istifadə edərək bunu etməsi lazım olduğundan telefonu yerə qoyacaqdır.
• Oyun oynatmaq. Uşağın əlində bir şey varsa, gəl top oynayaq deyib ona top atdığınızda əlindəkini buraxıb topu tutacaq.
• Çox sevdiyi şeylərə yönləndirmək. Uşağınızı ağlatmadan əlindəki hər hansı bir şeyi almaq istədikdə ona şəkil çəkməyi təklif edə bilərsiniz. Hansı ki şəkil çəkmək bütün uşaqların ortaq sevdiyi məşğuliyyətdir.

Mənbə: okuloncesihersey.net

Uşaqlarını müqayisə etmək analar tərəfindən üstünlük təşkil etsə də atalar da, həmçinin içdən-içə uşaqlarını digər yaşıdları ilə müqayisə edirlər.

Hər uşaq digərinin eynisi deyil və heç birinin zəkası, fiziki xüsusiyyətləri, inkişaf dərəcəsi, bacarıqları bir-birinə bənzəmir. Bu qədər fərqli xüsusiyyətlərdə olan uşaqları müqayisə etmək də yanlış hərəkətdir.

İki növ müqayisə etmək var. Birincisi ana-ataların məsum olduğunu düşündüyü müqayisə, hansı ki valideynlər bunun uşaqlara zərər vermədiyini düşünsələr belə dolayı olaraq zərəri vardır. Məsələn, bir yaxınınızın uşağı ilə sizin uşağınız eyni gündə doğulub. Hər iki uşaq 3 yaşlarına gəldikdə sizin uşağınız 2 kilo daha zəifdir və siz iki uşağı müqayisə edirsiniz. Bu ilk baxışda saf görünə bilər, lakin sizin şüur altınızda uşağınız zəif olaraq kodlanır. Uşağınıza zorla yemək yedizdirməyə çalışırsınız, yemək istəmədikdə isə qışqırırsınız və normal zamanlarda icazə verdiyiniz bir çox şeyi yemək yemədiyi üçün qadağa edərək onu cəzalandırırsınız. Sizcə bu hal nə dərəcədə məsum sayıla bilər?

İkinci növ müqayisə uşağa birbaşa söylənəndir. Hansı ki bu, çox təhlükəlidir. O səndən çox yemək yeyir, o balıq yediyi üçün səndən daha ağıllıdır, o otağını yığışdırır, amma sən tənbəlsən və s. kimi nümunələri uşağınıza birbaşa dəyərək onda suçluluq duyğusu yaradır və onu əzirsiniz. Neqativ olaraq müqayisə edilən uşaq özünü daha da geri çəkər və bacardığı şeyi belə etməz. Əvvəlcə ən sevdiyi dostu ilə onu müqayisə etməyiniz onda həmin dostuna qarşı nifrət hissi yaradar. Bu cür hallara məruz qalan uşaqlarda özgüvən əskikliyi, depressiya, içə qapanıqlıq kimi xüsusiyyətlər meydana gəlir. Uşağınızın daha yaxşı olacağını düşünərək etdiyiniz bir çox hərəkət əslində onun şəxsiyyətini zədələyə və uşağınızı inkişafdan geri sala bilər.

Mənbə: okuloncesihersey.net

Əl sıxaraq salamlaşmaq sadə hərəkət ola bilər, lakin Amerika, Texasda bir uşaq bağçasının müəllimi bu bəsit hərəkətin şagirdlər üzərində böyük təsiri olacağına inanır.

18 illik bağça müəllimi olan Ashley Coston Taylorun sinifində hər gün fərqli bir şagird, sinfə girən digər bütün şagirdlərin hamısının əllərini üzündə təbəssümlə tək-tək sıxaraq qarşılayır. Hətta bəzi şagirdlər bir-birilərini qucaqlamağı da seçirlər.

Şagirdlərinin sinfin qapısında əl sıxaraq salamlaşmağının videosunu sosial mediada paylaşan Taylor, günə dostca salamlaşmaqla başlamağın şagirdlərinə mərhəməti və bir-birilərinə hörmət etməyi öyrədəcəyinə inanır.

“Məktəblərə olan hücumlar hamımızı dərindən sarsıdır və həqiqətləri görməyimizə kömək edir. Videonu buna görə sosial mediada paylaşdım. Bəlkə də o uşaqlar başqalarının yanlarında olduğunu hiss etsəydilər, hər şey çox daha başqa ola bilərdi. Bu hadisələrin arxasında bir başqa faktorların olduğunu bilirəm. Amma bu da o faktorlardan biridirsə?”

Videoda dostlarını qarşılayan balaca uşağın adı Asherdir. Asherin neyrofibromatoz  1 adlı irsi xəstəliyi var. Taylor, “Bağçaya başlayanda kifayət qədər danışa bilmirdi. Seçdiyi kəlmələr də çətinliklə başa düşülürdü. Videosunu çəkəndə onun nə qədər irəlilədiyini görməkdən qürur duydum. Bütün şagirdlərlə açıq şəkildə əlaqə qura bilir və hamısını adı ilə salamlaya bilir”, – deyə əlavə etdi. Taylor bütün bu ritualın uşaqlar üçün faydalı olduğunu deyir. “Uşaqlarımın yaşıdları ilə və yetişkinlərlə münasibət qurmaq formaları yaşlarına görə çox irəlidir. Günlük etdiyimiz məşğuliyyətlər yaxşı bir natiq və dinləyici olmağımızı tələb edir. Bunun praktikasını qapıdakı qarşılama ritualında da edirik. O da göz təmasını, açıq danışmağı və hörməti tələb edir”.

Taylor sinifdəki bütün uşaqların, “Qarşılayan nəfər” olması üçün ondan xahiş etdiklərini də əlavə edir.  “Müəyyən bir sıra yoxdur. 18 uşaqla tək-tək danışıb elə qərar verirəm. Günün ən sevdikləri bölümünün bu olduğuna inanıram”.

Uşaqların salamlaşma videosunu bu linkdən izləyə bilərsiniz: https://www.facebook.com/ashley.c.taylor.9/videos/10216332373967449/

Mənbə: egitimpedia.com