Valideynlər nə qədər çalışsalar da, bəzən uşaqların önündə mübahisə etmək qaçınılmaz olur. Lakin mübahisələr uşaqların önündə həll yolu ilə bitərsə, bu uşaqlar üçün faydalı dərs ola bilər. Çünki uşaq böyüklərin birlikdə problemin necə öhdəsindən gəldiklərini görə bilir.
Valideynlərin çox vaxt buraxdığı səhv isə budur ki, mübahisələr uşaqların önündə başlayır, amma onların önündə həll yoluna qoyulmur. Mübahisə yarım qalır və ya təxirə salınır. Uşaq isə heç bir həll yolu tapıldığını görmür, görmədiyi üçün də uşaqda qayğı problemi yaranır.
Burada əsas məqam uşaqların önündə necə mübahisə edəcəyinizi bilməkdir.
Mübahisələr diqqətə alınmadıqda uşaqların önündə edilən qarşıdurmaların mənfi nəticələri ola bilər. Oreqon Universiteti 2013-cü ildə valideyn arasındakı mübahisələrinin körpələrin beyin fəaliyyətində necə təsir buraxdığı araşdırıldı. Tədqiqatçılar körpələrin yuxu anında belə emosional səs tonuna reaksiya verdiyini ortaya qoydular.
Bundan əlavə, Vermont Universitetinin tədqiqatçılarının başqa bir araşdırması aşkar etdi ki, valideynləri tez-tez mübahisə edən uşaqlar daha sonra həyatda daha çox sosial problemlərlə üzləşə bilərlər.

Bəs necə edək ki, uşaqlar bundan təsirlənməsin?

Ailədə fikir ayrılıqlarını qəbul etməyi öyrənməklə başlamaq lazımdır. Bu ailə olmağın bir parçasıdır. Tədqiqatlar göstərir ki, təkrarlanan və düşməncəsinə edilən münaqişələr uşağın psixi sağlamlığına təsir edə və davranış problemlərinə səbəb ola bilər.
Yaxşı xəbər odur ki, mübahisə etməyin sağlam yolları var. Xüsusisən də əgər uşaq yanınızdadırsa.
Nəfəsiniz üzərində işləyərək sakit qalmağa çalışın. Bu, özünüzü itirməməyinizə və emosiyalarınızı idarə etməyə kömək edəcək.
Həyat yoldaşınızın tamamilə günahkar olduğunu düşünə bilərsiniz, ancaq bununla siz həll yolu tapa bilməyəcəksiniz. Cavab verməzdən əvvəl onun öz fikirlərini açıqlamasına və mühakimə etmədən onu dinləməyə çalışın.
Amerika Pediatriya Akademiyasına bildirir ki, valideynlər bir-biri ilə mübarizə aparmaq əvəzinə əməkdaşlıq etmək yollarını tapmalıdırlar.
Müzakirə etdiyiniz mövzudan yayınıb başqa problem yaradacaq mövzulara keçməyin.
Övladınızı düşünün
Bir-birinizə və övladınıza olan sevginizi xatırladın. Həmçinin övladınıza öz hisslərini ifadə etməsinə imkanı verin.

Valideynlər arasında fikir ayrılıqları və uşaqların bunlara şahid olmaları qaçınılmazdır. Bununla belə valideynlər bir-birlərini incitmədən hisslərini tutarlı şəkildə ifadə edərək sağlam şəkildə mübahisə edə və ortaq məxrəcə gələ bilərlər. Sağlam fikir ayrılığı nümunəsi yaratdığınız zaman uşaqlar da başqaları ilə problemləri daha yaxşı həll etməyi öyrənə bilər.

Oyun elmi

Bilirdiniz ki, ilk 3 ildə övladınızın beyni digər dövrlərə nisbətən daha çox inkişaf edir? Bu böyük bir üstünlükdür!
Üstəlik övladınızın inkişafını bu dövrdə dəstəkləmək hər iki tərəf üçün – həm valideyn, həm də uşaq üçün həm asan, həm də əyləncəlidir.

Oyun problem həll etməkdən tutmuş fikirləri ifadə etməyə qədər vacib həyat bacarıqlarını öyrənməyi və hər ikiniz arasındakı bağı gücləndirir. Üstəlik, siz uşağınızın ilk müəllimi və oyun yoldaşısınız!

“Əşyaları gizlət və tap” oyunu zamanı uşaqlarda qavrama bacarığı inkişaf edir.
Evdəki hər hansı əşyanı gizlətmək və onu tapmaq kimi çətin, bir o qədər də maraqlı tapşırıq üzərində işləmək uşağın diqqətini cəmləşdirməyə, problem həll etməyə və çevik düşünməyə təşviq edir. O, bu yolla mürəkkəb tapşırıqların öhdəsindən gəlməyi və maneələri dəf etmək üçün effektiv strategiyalar qurmağı öyrənə bilər. Əgər oyun zamanı övladınızın çətinlik çəkdiyini müşahidə edirsinizsə, azca dəstək göstərə bilərsiniz. Amma oyunu təkbaşına bitirməsinə imkan yaradın.

Qəribə səslər çıxardan uşaq sosial bacarıqlarını inkişaf etdirir.
Təbii olaraq, uşaqlar qəribə səslər, üz ifadələri və jestlərlə ünsiyyət qurarlar. Bu zaman övladınıza cavab vermək onların beynində ünsiyyət və sosial bacarıqların inkişafını dəstəkləyən sinir əlaqələrini qurmağa və gücləndirməyə kömək edir.

Rəqs edib mahnı oxuyan uşaq emosional bacarıqlarını inkişaf etdirir.
Özünü dərk etməklə duyğuları anlamaq, idarə etmək və ifadə etmək uşağınızın emosional inkişafı və sağlamlığı üçün çox vacibdir. Mahnı oxumaq və rəqs etmək hissləri ifadə etmək və onları azad buraxmaq üçün gözəl bir yoldur! Birlikdə mahnı oxuyaraq və ya rəqs edərək bunu rutin halına gətirməyinizi tövsiyə edirik.

Uşaq öz təsəvvürünü cızma-qara etdikdə yaradıcılığı inkişaf edir.
Cızma-qara edərək öz xəyal gücünü işə salıb rəsm çəkən uşaqlar əslində öz ideyalarını həyata keçirmiş olurlar. Övladınızın çəkdiyi rəsmlə bağlı söhbət açın, suallar verərək onun dünyasına daxil olmağa çalışın.

Uşaqlar üçün oyuncağın nə qədər bahalı olması deyil, nə qədər maraqlı olması vacibdir. Buna görə də ev şəraitində övladınıza sonsuz oyun imkanları yarada bilərsiniz.
Oyun təkcə əyləncə deyil, həm də inkişafın təməlidir.

Pozitiv bədən anlayışı.

Pozitiv bədən anlayışı — bədənini olduğu kimi qəbul etmək və görünüşünlə bağlı mənfi düşüncələrdən uzaq olmaqdır.

Uşaqlar 3 yaşlarından başlayaraq öz bədənlərini tanımağa başlayırlar.
Araşdırmalar göstərir ki, 4 yaşlarından bəzi uşaqlar öz bədənlərini bəyənmirlər.
Buna görə də erkən yaşdan uşaqlara pozitiv bədən anlayışını formalaşdırmaq lazımdır.

Pozitiv bədən anlayışının formalaşması uşaqların mental və fiziki sağlamlıqları üçün önəmlidir. Əgər uşaqda pozitiv bədən anlayışı formalaşıbsa, bu o deməkdir ki, o bədənini olduğu kimi qəbul edir və sevir. Pozitiv bədən anlayışı formalaşan uşaq özünəinamlı olur və daha sağlam baxış tərzinə malikdir.

Uşaqlar hətta müəyyən yerlərini bəyənməsələr belə, pozitiv bədən anlayışı onlara öz bədənlərində komfortlu hiss etmələrinə kömək edəcək və gələcəkdə yarana biləcək qidalanma problemlərini önləyəcək.
Müsbət bədən anlayışına sahib olan uşaqlar adətən:
sağlam həyat tərzi sürürlər;
fiziki olaraq aktiv olurlar;
özləri ilə bağlı sağlam düşüncədə olurlar;
özlərini olduğu kimi qəbul edirlər.

Uşaqların öz bədənlərini necə qəbul etməsi böyüdükləri mühitdən asılıdır. Valideynlərinin, qohumlarının, dostlarının və müəllimlərinin öz fiziki görünüşü ilə bağlı dilə gətirdikləri düşüncələri belə onlara təsir edir.

Uşağın bədəni ilə bağlı edilən ələ salmalar və ya bununla bağlı fikir bildirmək uşaqda özünü pis hiss etməyə, həmçinin qeyri-sağlam qidalanmasına yol açacaq.
Heç bir səbəb olmadan belə bədəni üçün etdiyiniz şərh onda narahatlıq yarada bilər.
Adətən sosial media uşaqlarda da öz bədənlərinə qarşı narazı fikirlərin formalaşmasına səbəb olur.

Uşaqlarda müsbət bədən anlayışını bu cür formalaşdırmaq olar:

Sosial media platformalarında fotoşoplu, ideal görünən simaları xarici görünüşünə görə yox, necə hiss etdikləri ilə bağlı, məsələn, xoşbəxt, sevincli görünür kimi düşüncələrinizi dilə gətirə bilərsiniz;
İstər TV-də, istərsə də internetdə övladınızın gördüyü insanların üz və bədənlərinin real olmadığını, xüsusi kameralardan, vizajdan, fotoşopdan və s.-dən istifadə etdiklərini ona başa salın;
Övladınıza görüntü və ya çəkiyə fikir vermədən sağlam olmağın vacibliyini öyrədin;
Fiziki məşqləri artırın və əyləncəli hala gətirin. Bu rəqs etmək də ola bilər, topla oynamaq və ya velosiped sürmək də ola bilər;
Əgər burnunu bəyənmədiyini desə, onun fikrini bəyəndiyi başqa tərəflərinə yönləndirin;
Övladınıza bədəninin hər hansı bir üzvünün nələrə qadir olduğunu izah edə bilərsiniz — bu düşünmək, nəfəs almaq və ya hərəkət etmək ola bilər;
Görünüşü ilə bağlı komplimentlər etmək əvəzinə xarakteri, bilik və bacarıqları ilə bağlı təriflər edin.

Övladınızın həddindən artıq çəkiyə sahibdirsə və bu sağlamlığına ciddi problem yaradırsa, sözsüz ki, bu barədə qayğı duymalısınız.
Övladınızla bu yollarla danışmağa çalışın:

Bu barədə neqativ şəkildə söhbət açmayın;
Bütün ailənizlə birgə pəhrizə qoşulun. Uşaqlar hədəf halına gəldikdə deyil, birlikdə hərəkət etdikdə dəstəkləndiklərini hiss edəcəklər;
Əgər övladınız sağlam olmayan yemək seçimi etsə, yüksək reaksiyalar verməyin;
Sərt pəhrizlərdən uzaq durun. Bu onları daha da həvəsdən salacaq və daha çox çəki almalarına səbəb olacaq.

Bütün bunlarla yanaşı öz həkiminizdən və psixoloqunuzdan dəstək almağa çəkinməyin.