Əvvəlcə emosional istismar davranışlarınəın hansılar olduğuna nəzər salaq:
• Onu davamlı tənqid etmək, alçaltmaq
• Davamlı olaraq qışqırmaq
• Uşaq kömək istədiyində görməməzlikdən gəlmək, kömək etməyi rədd etmək
• Başqalarının yanında uşağa qışqırıb onu utandırmaq, alçaldıcı ifadələrdən istifadə etmək
• Uşağın duyğusal ehtiyaclarını rədd etmək / görməməzlikdən gəlmək
• Sevgini geri çəkmək / təhdid etmək
• Uşağı kriminal fəaliyyətlərlə məşğul olması üçün istiqamətləndirmək
• Uşağı fiziki şiddətlə cəzalandırmaq
• Yaşına uyğun olmayan ağır işlər / məsuliyyətlər vermək
• Təhsil almasını maneə törətmək
• Etdiyi səhvə görə ona psixoloji zərər yetirəcək cəzalar vermək
• Həddindən artıq təzyiq
• Qorxduğunu bilərək uşağı nəyisə etməyə məcbur etmək
Uşağı emosional istismar edən zaman onun özünü qorxaq, utanmış, bədbəxt, yalnız və dəyərsiz hiss etməsinə səbəb olursunuz.
Uşaqlar bu cür duyğusal şiddətə məruz qaldıqlarında sevilmədiklərini, dəyərsiz olduqlarını hiss edir və özgüvənləri azalır. Həmçinin duyğusal istismara məruz qalmış uşaq yaşıdları, eləcə də böyüklərlə sağlam əlaqə qurmaqda çətinlik çəkir.Emosional istismar hər ailədə, hər şəraitdə ortaya çıxa bilər.
Uşaqların Emosional İstismara uğradıqlarının ilkin göstəriciləri nələrdir?
• Valideyndən qorxmaq
• Valideynlərdən nifrət etdiklərini söyləmək
• Özləri haqqında pis danışmaq (axmağam, savadsızam, həç nə bacarmıram)
• Danışıqlarında anlıq dəyişmə (kəkələmə, qorxa-qorxa danışmaq)
• Davranışlarda anlıq dəyişmə
Uşaqlarda emosional istismarın mənfi təsirləri nələrdir?
Uşaqlarda duyğusal istismar zəif zehni inkişaf, əlaqə qurmada çətinlik, maddə asılılığı, elmi müvəffəqiyyətsizlik, özgüvən əskikliyi ilə əlaqəlidir.
Perdue Universitetində 2012-ci ildə edilən araşdırmaya görə duyğusal və fiziki istismara məruz qalmış uşaqların xərçəng xəstəsi olma ehtimalları daha çoxdur.
Emosional istismara uğrayan uşaqlar müalicə görmədikləri halda müəyyən bir yaşa qədər böyüdükdən sonra özləri də ətraflarındakı insanları duyğusal istismar etməyə cəhd edirlər, valideynlərinin onlara etdiklərini onlar da başqaları üzərində tətbiq etməyə çalışırlar.
Belə uşaqlar vaxtında psixoloji dəstək (müalicə) alaraq bundan xilas ola bilər.Uşağın psixoloji dəstək alması ilə yanaşı belə vəziyyətdə istismar tətbiq edən adamın və ailə üzvlərinin də müəyyən mənada müalicə alması vacibdirdır.
Emosional istismar tətbiq edən valideynin əlamətləri nələrdir?
• Uşağı çox az və ya heç önəmsəməmək
• Uşaq haqqında pis danışmaq
• Uşağa ləqəblər taxmaq
• Uşağın bacara bilməyəcəyi işləri tapşırmaq
• Uşağı rədd etmək
• Uşağa sevgi göstərməmək (qucaqlamamaq / öpməmək və s)
• Uşağın sağlıq ehtiyaclarını qarşılamamaq
• Cəmiyyət içində uşağı tənqid etmək, alçaltmaq, qışqırmaq
• Uşağı təhdid etmək
Valideyn olaraq uşağınızı duyğusal istismara məruz qoyduğunuzun fərqinə vardığınızda mütləq psixoloji dəstək alın. Bu müddət ərzində uşağınıza “tənbəl”, “axmaq”, “heç bir şeyi bacara bilmirsən” kimi sözlər deməyin. Sizi narahat edən vəziyyətləri qeyd edin və özünüzü idarə edə bilməyəcəyinizi düşünüdüyünüz zaman məkanı tərk edin. Övladnızdan bu vəziyyət üçün üzr istəyin və mütləq dəyişikmək üçün psixoloqdan dəstək alın.
Həyat yoldaşınız uşağınıza emosional istismar tətbiq etdikdə uşağınıza kömək etmək üçün nə etməlisiniz?
• Uşaq psixiatriyası olan xəstəxanalardan
• Psixoloqlardan / psixiatr
• Uşaq terapistlerinden
• Ailə terapistlerinden kömək ala bilərsiniz.
Bu kömək müddətində;
• Uşağınızı istismar tətbiq edən yoldaşınız ilə tək buraxmayın.
• Övladınıza dəyərli, əhəmiyyətli olduğunu xatırladın və hiss etdirin.
• Uşağınızın zövq aldığı fəaliyyətlərə başlamasına imkan yaradın və bu fəaliyyətləri davam etdirin.
• Onun həmyaşıdları ilə vaxt keçirməsinə, yoldaşlıq etməsinə şərait edin.
• Uşağınızı diqqətlə dinləyin və ona hörmət etdiyinizi hiss etdirin.
Unutmayın, yuxarıdakı təkliflər müalicə üçün deyil. Emosional istismara uğrayan / uğramış uşaqların mütləq mütəxəssis bir adamdan müalicə alması lazımdır.