Bir uşağın bədən dilini anlamaq onun işarət dilini anlamaqdır. Bu, tamamilə yeni bir dünyadır. Ana və atalar uşaqlarına olan yaxınlıqlarından dolayı onların dilini başa düşürlər. Bir müddət sonra isə uşaqlarını müşahidə etmək ən sevdikləri məşğuliyyətə çevrilir və zamanla işarələri, mimikaları anlayıb onlara reaksiya bildirirlər. Beləliklə uşaq ilə ana-ata arasında yaxşı bir əlaqə inkişaf edir.

Uşaqlar ən çox üzə baxmağı sevirlər. Üzünüz uşağınızdan 20-25 sm-ə qədər məsafədədirsə, sizi rahatlıqla görə bilər. Üzünüzə baxdığında ürək döyüntüləri sürətlənir, ona görə də onunla danışın və bol-bol gülümsəyin.

Ağlamaq

Bir uşağın ilk ağlaması onun nəfəs alması və güvənsiz, bilmədiyi bir mühitə girməsi deməkdir. Uşağınız acdığı və uyğun olmayan formada yatdığı zaman ağlayacaq.

Çığıldamaq

Bir uşaq çığıldayır və göyərçin kimi səs çıxarırsa, deməli xoşbəxtdir.

Anidən qışqırmaq

Bu zaman uşaq həyəcanlanmış ola bilər. Ağlamağa başlamamışdan öncə daha sakit yerə aparın. Başını çevirdiyində ya da gözlərini bağlayıb sıxanda ağlamaq üzrə olduğunu anlaya bilərsiniz.

Ağzıyla axtarmaq

Bu zaman yeməyə nəsə axtarır. Yanağını oxşasanız, anasanın sinəsini axtarmaq üçün başını çevirəcəkdir.

Əmmək

Ağlayan uşaqlar üçün əmmək ən sıx qarşılaşan rahatlama üsuludur. Uşaq özünü rahatlatmaq üçün belə bir şey edəcək. İstədiyi verilsə belə yenə də bunu edə bilər.

Başını vurmaq

Bu, ailələri narahat edə bilər. Çox uşaq özlərinə olan zərəri və ya acısını düşünmədən belə bir şey edirlər. İrəli-geri ritmik şəkildə getməyi rahatlamaq üçün edirlər. Bu hal çox uzun müddət davam edərsə, həkimə aparın.

Təpikləmək

Bu, qazdan, çirklənmiş bezdən qaynaqlana bilər. Əvvəlcə bunları yoxlayın. Bundan əlavə uşağın xoşbəxt olduğu və oynamaq istədiyi anlamına gələ bilər ya da  uşaq sadəcə olaraq ayaqlarını təpikləməyi sevir.

Yumruq sıxmaq

Aclığın işarəsi ola bilər. 3 aydan çox davam edərsə, həkimə göstərin.

Qulaqlarını çəkmək

Uşaq diş çıxartdığında qulaqlarını çəkir. Diş çıxarırsa, sərinləşdirici diş halqası ya da çiynəməsi üçün alma verin.

Dizlərini çəkmək

Bu, qarın nahiyəsində yaranan rahatsızlığın işarəsi ola bilər. Məsələn: ana südündən butulka südünə keçiş ya da 6 aylıqkən qatı yeməyə keçiş kimi dönəmlər.

Uşağım erkən oyanır.

“Uşağım hər gün erkən oyanır. Nə etməliyəm?”

Erkən oyanan uşaqlar yorucu ola bilərlər, ancaq cəsarətiniz qırılmasın. Uşağınız ayıq olur, çünki sizi sevir və dostluğunuzun həsrətini çəkir, sizin səsinizi eşitməyi çox sevir. Bu, sizi yuxunuzdan məhrum etməsi mənasına gəlmir. Sadəcə sosial, xoş söhbət olmaq istəyir. Sizinlə oyaq qaldığı hər dəəqiqədə yeni bacarıqlar öyrənir, dünyayla yeni bağlantılar qurur.

Uşaqlar üçün bədən dili təklifləri:

• Tez oyanar və təkrar yatmaq istəməzsə, sizi görə biləcəyi formada öz oturacağına otuzdurun. Bir müddətliyinə onunla danışın və ya oynayın. Sonra onu beşiyinə qoyun, yuxuya gedənə qədər mahnı zümzümə edin.
• Tez oyanmaq kimi bir vərdişi varsa, gecələr onu bir az daha gec yatırdın və gün ərzində yatmamasına diqqət edin.
• Bədən temperaturunu qoruyun, çox isti və ya çox soyuq olub-olmadığını yoxlamaq üçün ona toxunun. Otaq temperaturunu yoxlayın, 18 dərəcə normaldır.
• Bezi su və ya çirklidirsə, dəyişdirin və ehtiyac varsa, bez hissəsinə krem vurun.
• Yellənən beşik seçin və ya uşaq arabasında yelləyin.
• Uşağınız ana bətnindəykən dinlədiyiniz musiqiləri yenidən qoşun.
• Sizin və həyat yoldaşınızın səs qeydlərini zəif səslə dinlədin.
• Oyandığında izləyə biləcəyi bir şey olması üçün beşiyinə hərəkətli oyuncaqlar asın.
• Hər gecə eyni saatda yatdığına diqqət edin. Gün içində çox yatırsa, yuxusunu bölməyə çalışın.

Mənbə: ustunzekalilar.org

Qadjetlərin insan yuxusuna təsiri istiqamətində aparılmış tədqiqatların əksəriyyətinin nəticələrinə görə, uşaq və yeniyetmələrin sağlamlığına ən çox zərər verən smartfonlar, noutbuklar və planşetlərdir.

“Beynimizin əsas xronometri işıqdır. Axşam saatlarında işığın gözümüzün tor qişasına daxil olması nəticəsində melatonin qatılığı kəskin şəkildə azalır və beləliklə yatmaq istəyi aradan qalxır, dövri ritmlərdə pozğunluq baş verir. Uşaqların göz bəbəyinin böyüklərə nisbətən daha iri, göz büllurunun isə daha şəffaf olduğu üçün, uşaqlarda işığa qarşı həssaslıq daha çoxdur”, – tədqiqatın müəlliflərindən olan, Boulderdə yerləşən Kolorado universitetinin fiziologiya bölməsinin dosenti Monik LeBurjua (Monique K. LeBourgeois) izah edir.

Ekranlı qurğuların 5 yaşdan 17 yaş arası uşaqların sağlamlığına təsirinə həsr olunmuş 50-dən çox elmi işin nəticələrinə görə, ekran qarşısında daha çox vaxt keçirən uşaqların yuxusunda pozuntular baş verir.

LeBurjua həmçinin qeyd edir ki, əvvəlki təcrübələrin nəticələrinə əsasən, eyni işıq mənbəyinin təsiri nəticəsində uşaqlarda melatonin qatılığının böyüklərə nisbətən iki dəfə daha sürətli azalır. “Yuxu hormonunu” daha çox pozan bütün mobil qurğulardan gələn qısadalğalı “mavi işıqdır”.

Özü də dövri ritmlərin pozulması təkcə qadjetlərin göz önündə saxlanılması nəticəsində baş vermir: yataq otağında telefon və ya noutbukun olması belə kifayətdir.

Məsələn, səkkiz yaşa qədər olan uşaqlar orta hesabla gündə 48 dəqiqə ekran qarşısında keçirir. Valideynlər çox vaxt buna etiraz etmir, hətta əksinə, yatmazdan əvvəl uşaqlar üçün cizgi filmləri qoşurlar.

Məktəbəqədər yaş dövrü uşaq inkişafının son dərəcə həssas dövrüdür. Rəqəmsal medialar getdikcə uşaqların həyatına daha çox sirayət edir və tədqiq olunmamış hələ çox məqamlar var.

Yeniyetmələrdə isə yuxudan doymama əksər hallarda yatmazdan əvvəl, məsələn, zorakılıq kimi “aqressiv elementi” olan səhnələrə baxmalarından irəli gələ bilər. Yuxunu həmçinin müxtəlif messencerlərdə dostlarla yazışma da ləngidir.

Alimlər valideynlərə uşaqlarına yatmalarına bir saat qalmış mobil telefon verməməyi, yuxu və istirahət dövründə özününküləri də daxil olmaqla, bütün elektron qurğuları söndürməyi, onları başqa otaqda enerji ilə yükləməyi və uşaqlar yatdığı otaqlarda heç bir qadjet saxlamamağı tövsiyə edir.

Kral uşaqlarının tərbiyəsinə dair ənənəvi üsullara üstünlük verən kraliça Yelizaveta balaca Corca uşaqlıqdan şahzadə və gələcək kral olduğunun təlqin olunmasının, Şarlottaya isə nəcib davranış qaydalarının aşılanmasının tərəfdarıdır. Keytlə Uilyamın onunla həmfikir olmaması isə kraliçada ciddi narazılıq doğurur…

Keyt Middltonla şahzadə Uilyamın iki övladı var – 2013-cü ildə dünyaya gəlmiş oğulları Corc və ondan iki yaş kiçik olan qızları Şarlotta.

Keytlə Uilyam artıq çoxdandır ki, ingilis krallığının dəbdən düşmüş ənənələrilə hesablaşmayan qiyamçılar kimi tanınır. Övladlarının tərbiyə məsələsində də özləri bildiyi kimi davranırlar. “Puritan kral protokolunu” təqib etmək niyyətində olmayan ər-arvad övladlarına xoşbəxt uşaqlıq təmin etməkdə və onları ən adi uşaqlar kimi böyütməkdə israrlıdırlar.

Ailə dəyərləri

Adətən, kral uşaqları kifayət qədər təmkinli və ciddi üsuli-tərzdə, aşırı sevgi və həssaslıq nümayiş edilmədən tərbiyə olunur. Keytlə Uilyamın ailsəində isə vəziyyət tamamilə fərqlidir – onların valideyn sevgisində bəslənən uşaqlarına öz duyğularını, emosialarını ifadə etmək qadağan olunmur.

Keytlə Uilyam uşaqları ilə mümkün qədər çox vaxt keçirməyə çalışırlar. Anasını erkən çağlarından itirən Uilyam uşaq üçün ailənin nə demək olduğunu yaxşı başa düşür.

Corc atası ilə söhbət etməyi çox sevir, anasının hər hərəkətini təkrar edən Şarlotta isə onun yanından əl çəkmir.

Ailənin gündəlik həyatı

Bu ailənin həyat tərzi heç də məzmunsuz deyil. Uilyam gündüzlər işə gedir – o, təcili tibbi xidmətinin aviasiyasında çalışır və uşaqlar artıq atalarının işlədiyini bilirlər. Keytin də qayğıları kifayət qədərdir – o, ailəsinin yeməyini özü hazırlayır, uşaqları çimizdirir, onları gəzintiyə çıxarır. Evdə bir köməkçi dayələri olsa da, ona yalnız zərurət yarandığı halda müraciət olunur. Təbii ki, bu da kral ailəsi üçün adət olunmuş bir hal deyil.

Yuxarıda deyilənlər uşaqlara da aiddir. Balaca Corc adi uşaq bağçalarından birinə gedirdi və valideynləri onunla şahzadə Corc deyil, bütün digər uşaqlardan biri olan sadəcə Corc kimi rəftar olunmasını xahiş etmişdi. Corc orada hamı kimi qab yuyur, döşəmə süpürür, paltarlarını asmağı, qatlamağı, ayaqqabısının qaytanlarını bağlamağı öyrənirdi.

Başqalarının əməyinə hörmət

Bu ailədə uşaqlar erkən yaşdan başqalarının əməyinə hörmətlə yanaşmağa öyrədilir. Bəzən onlar masa arxasında dəcəllik edir, hansısa yeməyi istəməyəndə, onu masaya və ya yerə atırlar. Belə hallarda onlar güzəşt edilmədən masa arxasından uzaqlaşdırılır və həmin gün ala biləcəkləri bircə stəkan süd olur.

Bundan əlavə, onlar dağıtdıqları hər şeyi yığışdırmaq məcburiyyətində qalır və bu təkidində Keyt qətiyyətlidir. Ona görə də uşaqlar analarının hazırladığı yeməkdən imtina etməməyə çalışırlar. Lakin bu, heç də onların hər gün yulaf sıyığı yedikləri anlamına gəlmir, hərdən valideynləri onları faydalı olmayan yüngül qəlyanaltı və ya şirniyyatlarla da əzizləyir.

Uşaq oyuncaqları

Müasir dövrdə dəbdə olan qadjetlər isə bu uşaqlardan uzaqdır. Ketrin qadjetlərin heç də oyun üçün deyil, təhsil və ya iş üçün nəzərdə tutulduğunu hesab edir. Uşaqlar üçün valideynlərinin uşaqlıqda oynatdıqları kimi top, maşınlar, kuklalar, yumşaq heyvanlar və s. bu kimi kifayət qədər sadə oyuncaqlar alınır və uşaqlar o oyuncaqları sevirlər.

Televizorda uşaqların yalnız əksəriyyətinin ingilis istehsalı olan və şübhəsiz ki, o qədər də uzun olmayan cizgi filmləri seyr etməsinə icazə verilir. Evdə uşaqlar atılıb-düşür, dəcəllik edir və buna görə qətiyyən danlanmırlar. “Hələ bir yerlərini zədələməyiblər, amma daim buna çalışırlar. Corc ora-bura qaçır, rastına çıxan ev əşyalarını itələyir, evin içində atılıb-düşür”, – Uilyam uşaqların bir zaman təmkinli hərəkət davranacaqlarına ümid bəsləyir.

Küçədə gəzinti

Lakin havadan asılı olmayaraq, uşaqlar ən çox küçədə gəzməyi sevirlər. Orada onlar, bütün uşaqlar kimi velosiped sürür, poninin belindən yıxılır, ağıllarına gələn yerlərə dırmaşır, çəmənlikdə uzanır, gölməçələrə tullanırlar…

Uşaq dəcəllikləri

Uşaqlarının nə isə tələb edərkən çığırıb-bağırması, ayaqlarını yerə vurması, bəzən hətta yerə uzanıb ağlaması, çətin ki, hansısa valideynin ürəyincə olar. Corcla Şarlotta da müstəsna hal deyil. Lakin Keytin bu kimi hallarda ağlayan uşağın fikrini yayındırmaq və sakitləşdirmək üçün sınaqdan keçmiş üsulları var. O, şapalaq və ya uşağı küncə qoymaq kimi ənənəvi “cəzalardan” yararlanmır. Belə ki, ağlamaq əlaməti yaranan kimi, Keyt dərhal uca səslə sevilən mahnılardan oxumağa başlayır, uşaq qeyri-ixtiyari sürətdə diqqətini anasının səsinə yönəldir və isterikasının kimsəni maraqlandırmadığını görüb sakitləşir. Bəzi hallarda söhbətin digər, daha maraqlı mövzuya keçirilməsi də işə yarayır.

İctimai yerlərdə davranış

Evdə uşaqlara çox şeyə icazə verilib, dəcəllikləri bağışlanılsa da, ictimai yerlərdə, camaat yanında bunun qarşısı ciddi şəkildə alınır. Belə ki, hər camaat içinə çıxmazdan öncə Keyt onlara özlərini pis aparacaqları təqdirdə dərhal evə qayıdacaqlarını xatırladır və bir neçə dəfə sözünün üstündə duraraq, məcburi sürətdə Corcu ağlaya-ağlaya evə qaytarıb.

Cütlük artıq, protokolun tələb etdiyi kimi, övladlarını özləri ilə müxtəlif mərasim və bayram şənliklərinə aparır. Təbii ki, uşaqlar əksər hallarda belə yerlərdə darıxır və bir müddətdən sonra dəcəllik etməyə başlayırlar. Valideynləri buna anlayışla yanaşır və belə hallarda uşaqlarını danlamaqdan daha çox, diqqətlərini yayındırmağa və ya başlarını qataraq sakitləşdirməyə çalışırlar.

Şarlotta xarakterini göstərir

Camaat qarşısında ilk, kiçik də olsa, ifa baxımından parlaq isterikasını Şarlotta Qamburq aeroportunda, helikopter nərdivanının yanında nümayiş etdirib. Balaca şahzadə öz ədasını ağlayıb, ayaqlarını yerə vurmaqla və yekun olaraq yerə yıxılmaqla nümayiş etdirirdi. Lakin valideynlər vəziyyətdən çıxmağı bacarıblar.

Məntiqli sərfiyyat

Hersoginyanın cəmiyyət arasında təkrar-təkrar eyni qiyafətdə görünməsi dəfələrlə qeydə alınıb və müzakirə olunub. Uşaqlarına dair də eyni şəkildə davranmaqla, onların paltarlarını yox, özlərini tanıtdırmağa üstünlük verir. Onların paltarlarını özü seçir və israfçılığa yol vermədən, kifayət qədər sadə geyindirir.

Şahzadə Corc artıq bir neçə ildir ki, cəmiyyət arasında göy rəngli kardiqan-pencəklər və ya sviterlərdə, göy və ya tünd qırmızı rəngli şortlarda görünür.

Şarlottanın da geyim üslubu kifayət qədər sadədir – açıq mavi və ya çəhrayı rəngli, üzərində gül bəzəkli don və kardiqanlar.

Təhsil

Özləri təhsilli insanlar olan Keytlə Uilyam, təbii ki, uşaqlarını da savadlı böyütməyi planlaşdırırlar. Vaxtilə onlarla öz ana dilində danışan ispan dayələri olduğu üçün, uşaqlar artıq ispan dilində kifayət qədər rahat danışırlar. İndi növbədə fransız dilidir.

Bu il dörd yaşı tamam olan Corc məktəbə getdi. Keytin təkidi ilə onu kral ailəsinin bütün yetişdirmələrinin təhsil aldığı “Weatherby school” məktəbinə qoymadılar. Uilyamla qardaşı Harri də həmin məktəbi bitiriblər.

Beləliklə, Keyt oğlunun 4-13 yaş arası adi əhalidən olan 560 nəfər uşağın təhsil aldığı “Thomas’s School” məktəbində təhsil almasını məsləhət bildi.

Məktəbə getdiyi ilk gün gözlərini qamaşdıran çoxsaylı fotokameraları xatırlayan Uilyam həyat yoldaşının seçimini dəstəklədi. Təbii ki, qayınana kraliça Yelizaveta onların bu qərarını bəyənməmişdi.

Odur ki, uşaqların təhsil-tərbiyə məsələsində Keytlə Uilyam bütövlüklə özlərinə güvənir.

Mənbə: qadin.net