Bağça insanın həyatında ən vacib mərhələlərdəndir. Valideyn olaraq övladınıza düzgün bağça, məktəb seçdiyinizdən əmin olmaq istəyirsiniz, amma ən yaxşı seçimi necə etməli olduğunuzu bilmirsiniz? Övladınız bağçaya başlamadan əvvəl ən azından bir neçə ay araşdırma edin.

Övladıma ən uyğun bağça hansıdır?

Bu günlərdə təhsil daha çox biznes sahəsi halına gəlib və uşaqlara təhsil verməkdən ziyadə pul qazanmaq üsulu olub.

Övladınıza ən uyğun bağçanın hansı olduğunu necə biləcəksiniz?

Bütün bu sualları cavablamaq üçün uşağınızı bağçaya göndərmə müddətində axtarmalı olduğunuz xüsusiyyətlərin siyahısını sizə təqdim edirik.

“Bağçaya getmək uşağın müstəqil olmasında ilk addımdır”

Uşağınızın bağçasında və ya məktəbində ən çox axtarmağınız lazım olan 10 xüsusiyyət

1. Sizə yaxın ərazidən bağça seçin

Əsas şərt budur: evinizə yaxın ərazidə bağça axtarmalısınız. Bu, azyaşlı uşaqlar üçün uzaq yerə getməkdən daha yaxşı seçimdir. Bir bağça ən yaxşısı olsa belə, uzaqdadırsa, seçməyin. Uzaq məsafələrə getmək uşağınıza mənfi təsir edə bilər. Övladınızın təsəlliyə ehtiyacı olduğunda onu tez-tez ziyarət etməyinin lazım ola bilər.

2. Yaxşı ada sahib bir bağça axtarın

Həmin bağçaya gedən uşaqların valideynləriylə danışmaq sizə çox kömək olacaq. Ailələrdən uşaqlarına necə baxıldığı və necə öyrədildiyi haqqında məlumatlar alın. Ailələrin tövsiyələrini dinləmək burada önəmli rol oynayır və haqqında yaxşı şeylər eşitdiyiniz bağçaya getmək istəyəcəksiniz.

Təhsil müəssisəsi geniş, yaxşı işıqlandırılmış və havalandırılmış olmalıdır. Uşaqların bir-birilərinə dəymədən oynaya biləcəkləri qədər geniş oyun əraziləri olmalıdır. Dərsliyin isə uşaqlara müxtəlif fəaliyyətlər təqdim edə biləcək fərqli sahələri olmalıdır. Uşaqların oyuncaqlarla oynaya biləcəkləri oyun ərazisi də olmalıdır. Stol və stullar kiçik uşaqlar üçün yemək yemə, üzərində nəsə etməyə imkan verə biləcək şəkildə olmalıdır.

3. Təmizlik və gigiyena

Uşağınız balaca olduğu üçün tamamilə təhsil müəssisəsindəki işçi heyətinə bağlıdır. Övladınızın hər mövzuda köməyə ehtiyacı olacaq. Yaxşı qulluq göstərilən və təmiz bir bağça axtarmalısınız. Tualetlər təmiz və uşaqların təməl ehtiyaclarına kömək edə biləcək yetəri qədər işçi heyəti olmalıdır.

4. Binanın imkanları

Təhsil müəssisəsində kifayət qədər tualet, əl yumaq üçün lavabolar (uşaqların boyuna uyğun yüksəkildə), uşaqların gigiyenik olmayan vəziyyətlərdə infeksiya tutmasına səbəb olmayacaq təmiz su qaynağı olmalıdır.

5. Müəllim başına düşən uşaq sayı

Bir müəllim üçün ən ideal şagird sayı 14-dür. 20 uşağa qədər bu vəziyyət idarə edilə bilər. Bir müəllim ancaq bu qədər saydakı uşağa lazım olan diqqəti göstərə bilər.

6. Bağça saatları

İşləyən valideynlər bağçaya gedən uşaqları üçün uzun müddətli, tam günlü bağçalar axtarırlar. Əslində başlanğıcda uşağı 2 saatlığına bağçaya verməklə başlamaq olar. Övladınızı tam gün olaraq bağçaya verməkdən çəkinin, çünki bu, uşağınızın daha çox stress yaşamasına səbəb ola bilər.

7. Həyətdə oyun

Bağçada ən azından 30 dənə uşağın sərbəst oynaya biləcəyi ərazi varmı?

8. Dostcanlı, səmimi

Səmimi, gülərüzlü işçi heyətindən ibarət bağça seçməlisiniz. Onlar sizi səmimi qarşılamalı və yaxınlaşma, əlaqə qurmaq asan olmalıdır. Uşaqlarınızı intizamlı bağçalara göndərməkdən çəkinin, çünki burada heyət uşaqlarınızı intizamlı etmək üçün onlarla sərt davranacaqlar. Uşaqlarınız sərbəst olsun və səhv edərək öyrənsin, çünki bu ən effektiv öyrənmə yoludur.

9. Təhlükəsizlik

Həmişə ətrafı qapalı olan, təhlükəsiz olan bağça axtarın. Uşaqların bağçadan kənara çıxmağına mane olan bir qapıçı olmalıdır. Nəqliyyat xidmətində hər şey qaydasındadır? Buna diqqət edin, məsələn uşaqların yaralanmamaları üçün avtobusun içində sərt hissələr olmamalıdır.

10. Uşaqların çatdırılması

Bu, olduqca önəmli mövzudur. Uşağınızın bağçadan evə, evdən bağçaya gedəcəyi yola mütləq nəzarət edin. Uşağınızı özünüz aparıb gətirəcəksinizsə, bu, problem deyil, ancaq siz götürməyəcəksinizsə, bu məsələni həll etdiyinizdən əmin olmalısınız.

Nəticə olaraq,

Ümid edirik, bu nümunələr doğru məktəbi seçməkdə sizin üçün faydalı olar, çünki təhsil uşağınızın həyatının ən önəmli dönüş nöqtəsidir. Uşağınızın təhsilini ən yaxşı şəkildə almasını arzulayırıq. Təhsil müəssisələrinin özlərinə aid İnternet səhifələrində doğru məlumatı qoymaları müəssisələr üçün vacibdir. Buna görə də seçdiyiniz bağçanın səhifəsinin olması əlavə üstünlükdür.

Mənbə: zekatesti.com.tr

Maryland Universitetinin tibbi həkim və pediatr dosenti Charles Shubin uşağın tamamilə təcrübəsiz immunitet sistemiylə dünyaya gəldiyini deyir.

İmmun sistemi ancaq mikroblara məruz qaldığında inkişaf edir və güclənir. Lakin bu çox vacib sual dəyişilmir: “Uşağımın immun sisteminin təbii yollarla güclənməsinə necə kömək etməliyəm?”

Uşağın bədəninin öskürək mikroblarına daha əvvəl məruz qalmadığı və bu xəstəliyə qarşı immuniteti formalaşmadığı üçün bəzi pediatrlar ildə 6-8 dəfə uşağın bu xəstəlikləri keçirməsini normal qarşılayır.

Bununla yanaşı, uşağınızın immun sistemini təbii yollarla gücləndirə biləcəyiniz bəzi üsullar var.

Bu övladınızın, tez-tez xəstə olmasına mane olacaq və onun yaxşı formada inkişafını görmək sizi xoşbəxt edəcək.

“Bu günün işini sabaha saxlama”

Güclü immun sistemi formalaşdırmaq, nizamlı şəkildə kiçik şeylər tələb edir. Bu yavaş müddətdir və istənilən nəticələri əldə etmək bir az vaxt aparır. İmmun qazanmaq, daxili və xarici faktorlara bağlıdır. Xarici faktor olaraq, gigiyena və təmizlik övladınızın sağlam olmasında ən böyük fayda olacaq.

Bu məqalədə övladınızın immun sistemini formalaşdıracaq faydalı üsullarla qarşılaşacaqsınız.

Övladınızın immun sistemini necə gücləndirə bilərsiniz?

1. Yaşıl yarpaqlı meyvə və tərəvəz yedizdirin

Övladınıza meyvə və tərəvəz verməyiniz vitamin, mineral və mikro qidalar kimi qida növlərini almasını təmin edəcək. Bu qidalar uşağınızın immun sistemini inkişaf etdirir və onun uyğun inkişafını təmin etməkdə köməkçi olur. Şokalad və şirin şeylərin miqdarını azaltmalısınız. Uşaqlar iştah itkisinə səbəb olan bu qidaları səsli şəkildə yeməyə meyl göstərirlər.

2. Gündəlik hərəkətlər etdirin

Memorial Universitetinin pediatr immunoloji mütəxəssisi Dr. Ranjit Chandra belə deyir: “Hərəkətlər bədənin təbii antikorlarının sayını (mikrob öldürən qan hüceyrələri) artırır və həm yetkin, həm də uşaqların immun sistemini gücləndirir”.

Uşaqları həyətə çıxarıb onları oynamağa yönləndirmək, onları ərköyün etməməlidir, gündəlik edilən hərəkətlər infeksiyalarla mübarizə aparmaq üçün antikorlarını formalaşdırmaqda köməkçi olmalıdır. Yəni bu hərəkətləri sağlamlıq üçün edilməlidir.

3. Siqaret tüstüsündən uzaq tutun

Siz və ya həyat yoldaşınız siqaret çəkirsə, övladınızın yanındaykən xahiş edirik siqaret çəkməyin və ya çəkilməməsinə diqqət göstərin. Siqaret sizə verdiyi zərər qədər uşağınıza da eyni zərəri verəcək.

4. Ətrafın təmiz olmasına diqqət göstərin

Övladınızın təhlükəsizliyini onu mikroblardan qorumaqla təmin edə bilərsiniz. Evin nizamlı olaraq gigiyenik təmizliyi vacibdir. Uşağınızın yeməkdən əvvəl əllərini sabunla yuduğundan əmin olun. Bundan əlavə, dırnaqlarını kəsdiyinə diqqət edin. Yatağını nizamlı olaraq dəyişdirin. İnfeksiyanın əsas qaynağı adətən diş fırçaları olur. Diş fırçaları mikrobları uzun müddət saxlayır və yaxınındakı diş fırçalarına da ötürür.

5. Yaxşı yuxu almasını təmin edin

Uşaqların vahid təhsili və tədqiqat mərkəzinin müdiri, həkim Kathi Kemper uşaqlarda yuxu əskikliyinin bədəninin immun sistemi hüceyrələrini öldürdüyünü deyir. Bu hüceyrələr mikroblarla mübarizə aparmaqda bədənə kömək edir.

Tədris uşaqlarda erkəndən başlayır, beləcə övladınıza öyrətmək və tətbiq etmək istədiyiniz hər şeyi öyrədə biləcəyiniz bu müddəti ən yaxşı formada istifadə edin.

Mənbə: ustunzekalilar.org

Uşağınızın utancaqlığı, özünə qapalı olması ilə bağlı narahatlıq keçirirsiniz?

İnsanların arasına qarışmaqdan daha çox sizinlə qalmağa üstünlük verir? Elədirsə, əmin olun ki, bu mövzuda tək deyilsiniz. Utancaqlıq uşağın sosial inkişafına mane olduğu üçün ciddi problem kimi görünsə də, öhdəsindən asanlıqla gəlmək olar. Çox ailə uşaqlardakı bu xüsusiyyətdən narahatlıq keçirirlər. Ancaq dürüst olmaq lazımdırsa, bu mövzuda qorxacaq, narahatlıq keçirəcək heç bir şey yoxdur. Təkcə bu vəziyyətə qarşı fərqli münasibət göstərməyiniz lazımdır.

“Utancaqlıq genetik deyil, sadəcə tez-tez qarşılaşılan problemdir”

Adətən utancaq uşaqlar həddən artıq emosional olurlar. İçinə qapalı olurlar və onlar sosiallaşmada çox çətinlik çəkirlər. Utancaqlıq sosial vəziyyətlərdə uşaqların çətinlik çəkməsinə səbəb olur, çünki emosialarını rahat şəkildə ifadə ettməyi bir az çətin tapırlar. Ailənin dəstəyi uşağın rahat olmasına uzun müddətli kömək ola bilər. Sizin valideyn olaraq uşağınızın utancaqlıq mövzusunun öhdəsindən gəlməsində böyük rolunuz var.

İndi isə uşaqların utancaqlığa qalib gəlməsinə köməkçi olacaq asan və faydalı təkliflərə nəzər yetirək.

1. Uşağınıza dəstək olun

Utancaq uşaqlar utancaq olmayan uşaqlara nisbətən ana və atalarından daha çox diqqət və dəstəyə ehtiyac duyurlar.  Valideyn olaraq bu mövzuda çox həssas olmalısınız. İçinə qapalı uşaqlar əvvəlcədən yaxşı formada dəstək görməsələr, gələcəkdə özlərini daha dəqiq ifadə edə bilməyən və sosial  həyatında çətinlik yaşayan narahat, qorxaq yetkin ola bilərlər.

2. Anlayışlı olun və uşağınızı utandırmayın

Uşağınıza qarşı mühakiməedici olmayın, onu alçaltdığınızda, xor baxdığınızda bunu çox rahat formada başa düşə, hiss edə bilər. Uşağınızı qəbullanın. Onu dinləyin və müsbət formada qəbul edin. Bu, onu emosional olaraq inkişaf etdirəcək və daha rahat ünsiyyət qurması üçün özgüvən verəcək. Utancaq uşaqlar struktur baxımından daha həssasdırlar, siz daha səbrli və uşağınızın duyğularına qarşı daha diqqətli olmalısınız.

3. Siz örnək olaraq ona öyrədin

Valideynlər uşaqlarının ilk dəstəkləyicisi və müəllimləridir. Uşağınızla daha çox vaxt keçirin.  Çölə çıxarın, sizinlə birlikdəykən insanlarla daha çox ünsiyyətə girsin, məsələn mağazadan nəsə alsın. Uşaqlar valideynlərini müşahidə edirlər. Bu, sosial vəziyyətlərdə necə davranacağını öyrənməyinə köməkçi olar. Uşağınız zamanla sosiallaşmağı qəbullanmağa başlayacaqdır.

4. Əsas sosial bacarıqları öyrədin

Uşağınıza yetkin və dostlarını salamlamaq, gülər üzlü olmaq, nəzakətli danışmaq, yemək yemə qaydaları və çəngəl-qaşıq istifadəsi bacarıqları kimi bir çox əsas sosial bacarıqları öyrətməlisiniz. Bütün bu bacarıqları uşağınıza nəzakətlə öyrətməlisiniz. Bununla da uşağınızın sosial bacarıqları inkişaf edəcəkdir. Sadə hesab etdiyimiz salamlaşmaq belə uşağınızın rahat hiss etməsini təmin edə bilər. Uşağınız qorxur ya da utanırsa, onu məcbur etməyin. Özünə gəlməsi üçün ona vaxt ayırın.

5. Uşağınızı dostlaşması üçün cəsarətləndirin

Bu, uşağınızı rahat şəkildə sosiallaşdırmada ən asan yollardan biridir. Dostlaşmaq övladınızı sosiallaşdıracaq və bir yerə gəlmələrini asanlaşdıracaq və zövq verəcəkdir. Uşaqlar birlikdə olmağı çox sevirlər. Bunu bir avantaj olaraq istifadə edin və uşağınızın yeni dostlar qazanmasına köməklik edin. Onu öz yaşıdlarının olduğu yerlərə aparın.

6. Uşağınızı heç vaxt utancaq olaraq tanıtmayın

Uşağınızı dostlarının və digər ailə fərdlərinin qarşısında utancaq olaraq xarakterizə etməyin. Bu, mənfi imic formalaşdırmasına səbəb olar. Unutmayın, utancaq uşaqlar çox duyğusaldırlar. Yetkinlər kimi uşaqların da yeni şeylərə uyğunlaşmasının bir az vaxt alacağını qəbullanmalısınız.

7. Son olaraq, övladınızı heç vaxt qısnamayın

Bu mövzunun üzərində çox dayanılmır. Uşaqlarınızın insanlara rahat əlaqə qurmasının vaxt aparacağı bir həqiqətdir. Uşaqlar hələ böyümə prosesində olduqları üçün yeni vəziyyətə uyğunlaşmaları vaxt alır. Uşağınızı heç vaxt rahat hiss etdiyi mühitdən başqa mühitə itələməyin. Bu, onu narahat edər və incidər.

Nəticə olaraq bu nümunələrin uşağınızın utancaqlığına uzun müddətli faydasının olacağından əminik.

Mənbə: zekatesti.com.tr

Bütün dünyada uşaqlara qarşı cinsi istismar halları baş verir. Bəs bu vəziyyətdə ailələr nə etməlidir? Uşaqları cinsi istismardan necə qoruya bilərik?

Bagcam.az-ın verdiyi xəbərə görə, mövzu ilə bağlı Ailem.az-a danışan psixoloq Vəfa Rəşidova deyir ki, son illər uşaqlara qarşı cinsi istismar halları çox yayılıb: “Bu da əlbəttə ki, son illərin psixoloji problemlərinə aid bir məsələdir. Hazırda nevroz, depressiya, intihara meyl kimi hallar necə yaranıbsa, cinsi istismar da eyni şəkildə yayğınlaşıb. Və bu, təkcə psixoloji problem deyil. Əgər bir insan kimisə cinsi istismara məruz qoyursa, bir uşağa qarşı belə bir addım atırsa, artıq həmin insan yatılı müalicə almalıdır. Bunlar, bu günün, dünənin psixoloji problemini yaşayan insanlar deyillər. Bunlar, illər boyu bunu gizli şəkildə edən insanlar da ola bilirlər. Məsələn, cinsi istismar edən şəxsin hərəkəti bu gün bilinibsə, bu, o demək deyil ki, bunu birinci dəfədir edir. Bəlkə də bir neçə uşağa, ailəyə bu kimi zərbələr vurub”.

Uşaqları daha çox 50-65 yaşlı şəxslər cinsi istismar edir

V.Rəşidova deyir ki, azyaşlı uşaqlara qarşı cinsi istismara əl atan insanlar daha çox yaşlılar olur: “Onlar haradasa 50-65 yaşlı kişilər və xanımlardır. Uşaqlara qarşı cinsi istismar dedikdə bir çox hallarda yalnız kişilər nəzərdə tutulur. Amma mən deyim ki, bu, tək kişilərə aid deyil. Xanımlar da uşaqları cinsi istismar edə bilir. Bu cür davranışlar pedofiliya adlanır. Artıq burada insanın bütün sinir sistemlərinin sıradan çıxmasından savayı, şəxsiyyətinin parçalanmasından da söhbət gedir. Bəzən də bu, şüuraltı proses olur və gizli formada gedir. Bəzən yaşlı qadın sanki uşağı sevir, öpür, qucaqlayır kimi davranış sərgiləyir. Əslində o, şüuraltı seksual həzlərini yerinə yetirmiş olur. Ona bu barədə dedikdə isə and-aman edəcək ki, belə deyil”.

Bu cür hallar yalnız küçədə olmur

“Amma uşaqlarımızı yalnız yaşlı insanlardan qoruyaq fikrinə fokuslanmaq da yanlışdır, çünki bu, hər yaşda ola bilər. Ən önəmli məqam odur ki, bu, qonşu da ola bilər, xalaoğlu, xalanın yoldaşı, əmi oğlu, bibinin yoldaşı da. Yəni heç uzağa getmək lazım deyil. Çünki bu cür hallar tək küçədə olmur. Valideynlər bu məqamda çox diqqətli olmalıdırlar. Bəzən kiməsə həddindən artıq güvənib, uşağı onun yanına qoyurlar. Burada önəmli məqam kimin yanında qoymaqları yox, həmin adamın əsəblərinin necə olması ilə bağlıdır. Əmin olduqdan sonra güvənib qoymaq olar”, – deyə psixoloq qeyd edib.

Onun sözlərinə görə, bir adama güvənib, “bu, qohumdur”, – deyib uşağı ona etibar etmək olmaz: “Çox vaxt atalar, analar güvənirlər, çox yaxınımızdır deyirlər. Məgər çox yaxınımızın psixoloji problemi ola bilməz? Əlbəttə, olar. Ona görə də uşaqları saatlarla kiminsə yanında qoymaq düzgün deyil. Bunu ona görə xüsusi vurğulayıram ki, əksər insanlar uşaqlarını bayırdakı insanlardan qoruyurlar, yaxınlarındakı insanlara isə güvənirlər. Bu, belə olmamalıdır”.

Uşaq bir neçə dəfə cinsi istismara məruz qalırsa…

Psixoloqun sözlərinə görə, əgər uşaqlar bir neçə dəfə cinsi istismara məruz qalırsa, artıq buna öyrəşirlər və belə hallar onlar üçün adiləşir: “Bu kimi hallarda uşaqlar başqa cür davranışlar sərgiləyir və valideynlər başa düşmür nə olub. Şəxsən mənim psixoloji araşdırmalarımda şəxsin uşaqlıq illərinə endikdə görürəm ki, həmin uşaq cinsi istismara məruz qalıb, amma gizlin. Bax, bu da önəmlidir”.

Uşaqlara məhrəm yerləri barədə məlumat verin

Bəs bu kimi hallardan uşaqları qorumaq üçün onları necə başa salmaq lazımdır? Hansı yaşdan uşaqlara cinsi bilgiləri vermək olar? Psixoloq deyir ki, uşaqlara cinsi bilgilər 5 yaşdan etibarən verilməlidir: “5-6 yaşından etibarən uşaqlara başa salmaq lazımdır ki, kimsə sənə yaxınlaşırsa, diqqətli ol, məhlədəki uşaqlara qoşulub kiminsə evinə getmə. Çox zaman belə hallar yaşanır ki, uşaqlar məhlədə, həyətdə oynayarkən bir-birlərinə qoşulub, gəl bizə gedək deyirlər. Uşağa başa salmaq lazımdır ki, bu cür hallarda da heç kimə güvənib getməsin. Bina evlərində blokun içində oynamasınlar, orada da hər cür insan ola bilər. Valideyn uşağa izah etməlidir ki, məhrəm yerlərini qorumalısan. Kimsə sənin bu məhrəm yerlərinə toxunmamalıdır. Uşağa bədənin hansı yerlərinin məhrəm olduğunu başa salmaq lazımdır. Bəzən biz valideynlərə deyəndə bunları izah edin, deyirlər, yox, ayıbdır. Bu, doğru yanaşma deyil”.

“Valideynlər uşağa güvən verməlidir”

V.Rəşidovanın sözlərinə görə, bu bilgilər o qədər incə şəkildə izah olunmalıdır ki, uşaqlarda insanlara qarşı nifrət oyanmasın: “Uşaq sadəcə özünü müdafiə, qorunmaq üçün bu şeyləri anlamalıdır və bu, ayıb deyil. Bir məqama da toxunum. Məktəbə getməzdən əvvəl valideyn uşağa müəyyən etik qaydaları öyrətməlidir. Məsələn, tualetdə çox adam olduqda sən girmə. Tualetə girdikdə mütləq qapını bağla. Biz uşaqlarımızı elə formalaşdırmalıyıq ki, onlar qorxmadan gəlib hər şeyi bizə danışsınlar. Əksər hallarda uşaqlar qorxaraq, bu barədə gəlib danışmırlar. Düşünürlər ki, deyərəm valideynlərim məni günahkar bilər, döyər. Amma valideynlər uşağa güvən verərək, bu qorxunu aradan qaldırmalıdırlar”.