Yeni ilin başlanğıcındayıq. Bu dövr yeni hədəflər müəyyənləşdirmək üçün əla fürsətdir. Qarşıya qoyulan məqsəd və bu məqsədə nail olmaq böyüklər qədər uşaqlar üçün də son dərəcə vacib məsələdir. İstək və hədəflərini bilən və həmin hədəflərə nail olan uşaqlar gələcəyin inamlı, həmçinin inkişaf etmiş fərdləridir.
Bu bacarığın inkişafında valideyn münasibəti danılmaz rola sahibdir. Unutmaq olmaz ki, bir çox davranışlarda olduğu kimi məqsəd təyin etmək prosesində də uşaqlar valideynlərindən nümunə götürürlər.
Bəs, uşaqlara qarşıya məqsəd qoymağı necə öyrətmək lazımdır?
Məqsəd seçərkən uşaqların əqli və emosional inkişafı, yaşı, inkişaf prosesi nəzərə alınmalıdır.
Valideyn övladı ilə söhbətləşərək onu ehtiyaclarına uyğun məqsədlər müəyyənləşdirməyə yönəldə bilər. Bundan əlavə, onlara yaxın olan ailə üzvlərinin həvəsləndirici rəftarla asan və qısamüddətli hədəflər qoyması ən doğru yollardan biridir. Əksər valideynlər kiçik yaşdan övladlarının qarşısına bir sıra məqsədlər qoyur. Bu da onların gələcək həyatlarının formalaşmasına böyük təsir göstərir.
Hər yaş dövrünün özünəməxsus fəqliliyi olduğu kimi məqsəd seçimində də yaş dövrü nəzərə alınmalıdır. Uşağın potensialını nəzərə almadan qarşıya qoyulan ağır məqsədlər uşaqları yora və həvəsdən sala bilər.
Bağça yaşlı uşaqlar üçün qoyula biləcək hədəflər bu dövrə uyğun sadə və rahat olmalıdır:
-Rəqəmləri və hərfləri tanımaq
-Öz adını yazmağı öyrənmək
-Hiss və düşüncənin fərqini anlamaq
-Şəxsi nailiyyətlər qazanmaq
-Əl-göz koordinasiyasının inkişafı etdirmək
-Fiziki fəaliyyətin əhəmiyyətini dərk etmək
-Məktəb və bağça qaydalarını öyrənmək
Hədəf seçimi zamanı uşaqlarınız ilə birgə əylənə biləcəkləri və bu bacarığın inkişafı üçün maraqlı faəliyyətlər etmək həm sizə, həm də onlara faydalı olacaqdır. Bunun üçün aşağıdakı nümunələrə diqqət yetirə bilərsiniz:
-Övladlarınızın 12 aylıq hədəfini şans çarxı vasitəsiylə təyin edin.
Uşaqlarla birlikdə karton kağızdan pizzaya bənzər şans çarxı hazırlayın. Onların istəklərinə uyğun maraqlandıqları şeyləri 12 ay üzrə bölüb, 12 məqsəd kimi çarxın üzərinə yazın. Məsələn, musiqi aləti üzrə dərslərə başlamaq, hansısa bədii kitabı oxuyub – bitirmək, dostuna ad günündə hədiyyə hazırlamaq, velosiped sürməyi öyrənmək və s. fəaliyyətlərini bu bölmələrdə yaza, hər gün bu məqsədlərə çatmaq üçün kiçik fəaliyyətlər yerinə yetirə bilərsiniz.
– Xəyal lövhəsi yaradın
Köhnə jurnalları, qəzetləri və kataloqları toplayın. Sonra uşaqlardan bu jurnal və kataloqlardan gələcəklə bağlı xəyallarına uyğun şəkilləri kəsmələrini xahiş edin. Hər xəyal üçün bir bölmə yaradın və kəsilmiş şəkilləri oraya yapışdırın. Onu gözəl bəzədikdən sonra ya çərçivəyə salın, uşaqların görə biləcəyi yerə qoyun. Daha sonra uşaqların həmin məqsədlərə nail olmaq üçün çalışmaqlarını təşviq edin.
– Üç ulduz və bir arzu
Uşaqlarınızla “Üç ulduz və bir arzu” lövhəsi hazırlayın. 12 xanadan ibarət olacaq lövhədə hər ay üçün övladınız üç müvəffəqiyyətini yazacaq, hər uğura bir ulduz. Hər ay üç ulduz toplaya bilərsə, lövhədə əvvəlcədən təyin etdiyiniz bir arzusunun reallaşmasına dəstək olursunuz.
Bütün bu prosesin ən çətin hissəsi məqsəd seçməkdir. Bu gün uşaqlar, həmçinin yeniyetmələr üçün ən çətin məsələlərdən biri də elə məhz budur. Bir çoxunun ya hədəfi yoxdur, ya da tez-tez onları dəyişir, seçdikləri məqsədə etibar edə bilmirlər.
Bu zaman valideynlər nə etməlidir?
- Uşaqlara hər şəraitdə valideyn sevgisini və güvənini hiss etdirməli;
- Uğursuzluq yaşasalar belə, onları həvəsləndirməli, təkrar-təkrar cəhd etməyə təşviq etməli;
- Uşaqlara qarşı səbrli olmalı;
- Onları yeni uğurlara və məqsədlərə çatmaq üçün həvəsləndirməlidir.