Bir uşağın vaxtından əvvəl danışmağa başlaması, 3 yaşında oxumağı və yazmağı öyrənməsi, kiçik yaşda riyaziyyata həddindən artıq maraq göstərməsi onların valideynləri üçün çox sevindirici haldır. Onlar uşaqlarının ağıllı olduğunu düşünürlər. Bəs görəsən bu vəziyyət dil və danışma pozuntusunun əlaməti ola bilər mi?
Təəssüf ki, uşaqların bəzi sindromlar və xəstəliklərlə üzləşməsi artmağa başlayıb. İlk zamanlar çox diqqət çəkməyən və hətta yuxarıda bəhs etdiyimiz müsbət görünən təsirlədən dolayı sevindirici olan bu davranışların, zamanla bir sindromun xəbərçisi olduğunu görə bilirik. Bu sindromlardan biri də hiperleksiyadır.
Hiperleksiya nədir?
Zamanından əvvəl inkişaf edən oxuma bacarığı ilə birlikdə görünən dil problemləri, sosyallaşmaqda və öyrənməkdə çətinlik çəkən qrupa verilən ad hiperleksiya adlanır. Bu tip uşaqların valideynləri bizə müxtəlif şikayətlər və diaqnozlarla müraciət edirlər. Bu diaqnozlar arasında auitizm, davranış pozuntuları və problemlərini saya bilərik. Hətta bu uşaqlar arasında üstün qabiliyyətli uşaqlar da var. Hiperleksiya olan uşaqlarda erkən oxuma qabiliyyəti əzbərləməklə əlaqəlidir. Yəni uşaqlar oxuduqlarını başa düşməkdə çətinlik çəkirlər.
Hiperleksiyanın əlamətləri nələrdir?
Əksərən oğlan uşaqlarında görürən bu sindromun ən diqqət çəkən əlaməti erkən yaşda sözləri tanımaq və oxumağa başlamaqdır.
Bu uşaqlar gördükləri sözü sürətli şəkildə əzbərləyirlər. Əlifbanı və saymağı erkən yaşda öyrənirlər. Yaşıdları ilə vaxt keçirmək əvəzinə yetkin şəxslərlə birlikdə olmağı və onları dinləməyi seçirlər. Yaddaşları çox güclüdür. Sözlərdən çox təsirlənirlər, televiziyadakı söz oyunlarını izləməkdən həzz alırlar.
Bu əlamətlər yüksək zəka əlaməti kimi görünsə də, zaman irəlilədikcə və uşaqda bəzi dil problemləri ortaya çıxdıqca valideynlər narahatlıq keçirirlər. Bu zaman isə autizm olduğuna dair şübhələr yaranır. Autizm ilə hiperleksiya arasındakı fərqi anlamağın ən asan yolu isə, sözlərdir. Uşaq əgər sözlərdən təsirlənir və həssas davranırsa, bu hiperleksiya xəbərçisidir.
Hiperleksiyanın müalicəsi necə olur?
Pedaqoq və ya psixoloq hiperleksiya diaqnozu qoyduqdan sonra, uşağın inkişaf dövrü ərzində ona davranış inkişaf üsulları tətbiq olunmalıdır. Bu üsullar ana və ataya izah edilir. Tətbiq edilən üsullarla böyüyən uşaq, yetkin həyatında da hiperleksiyadan qaynaqlanan problemlər yaşamayacaq.
Bu uşaqların sosyallaşa bilməsi üçün şərait yaradılması da vacibdir. Digər uşaqlar kimi normal məktəbə davam edə bilərlər, lakin təhsillərində kiçik dəyişikliklər oluna bilər.
Mənbə: sevgilibebek.com